نورسنجی در عکاسی: نورسنج دوربین چگونه کار می کند و استفاده از آن برای رسیدن به نوردهی دلخواه

صرف نظر از این که شما چطور عکاسی می کنید، و این که کدام مُد عکاسی را برای استفاده ترجیح می دهید، یک مورد وجود دارد که ثابت باقی می ماند – نورسنج. به هر طریقی، یا شما یا دوربینتان باید بدانید چقدر نور در صحنه شما وجود دارد تا بتوانید دیافراگم، سرعت شاتر، و حساسیت ایزو را برای رسیدن به عکسی که می خواهید، تعیین کنید. در این آموزش لنزک با چگونگی کارکرد نورسنج دوربین، حالت ها یا مُد های نورسنجی، و تفاوت های نورسنجی تابشی در مقابل بازتابشی آشنا خواهید شد.

درک کاری که نورسنج دوربین شما انجام می دهد و این که چطور کار می کند، برای بالا بردن مهارت های عکاسی و کمک به شما برای رسیدن به عکس هایی که واقعا می خواهید، بسیار مهم است. امیدواریم این مطلب لنزک برای شما عزیزان مفید واقع شود.

نورسنج دوربین چگونه کار می کند

هنگامی که شما دوربین خود را به سمت یک صحنه می گیرید، به راهی برای اندازه گیری نور ورودی نیز نیاز دارید تا بدانید چه مقدار از آن وجود دارد و شما (یا دوربینتان) به چه تنظیماتی برای رسیدن به عکسی که می خواهید نیاز دارید.

اکثر دوربین های امروزی از فرآیندی به نام نورسنجی TTL استفاده می کنند، که مخفف Through the Lens (از میان لنز) می باشد. این بدین معنی است که دوربین شما نور ورودی لنز را بررسی کرده و روشنایی صحنه را ارزیابی می کند. سپس شما، یا دوربینتان، می توانید تنظیمات (دیافراگم/سرعت شاتر/ایزو) را به منظور اطمینان از این که عکس شما آنطور که می خواهید نوردهی شده، اعمال کنید. شما ممکن است هیچ وقت متوجه نورسنج نشوید یا حتی وجود آن را نبینید، مگر این که در مُد دستی (manual) عکاسی کنید. اما به من اعتماد کنید، نورسنج به طور مداوم در حال نظارت نور است، چه شما بدانید که دارد کار می کند و چه ندانید.

دیدن مقیاس نورسنجی در مُد دستی

برای دیدن نحوه کار نورسنج، دوربین خود را در مُد نوردهی دستی (M) قرار دهید و به دنبال یک سری نقطه یا خط عمودی در پایین منظره یاب یا ویزور دوربین بگردید.

در مُد دستی، به پایین صفحه نمایش در منظره یاب خود نگاه کنید. به مقیاس یا درجه بندی با صفر در وسط آن توجه کنید. این نورسنج در حال کار است.

مقیاس عددی در پایین تصویر بالا نمونه ای از نورسنج دوربین است، و شاخص (مثلث کوچک) نشان می دهد که آیا تصویر به درستی نوردهی شده یا نه. در این مورد، شاخص روی ۰ است، به این معنی است که تصویر نه به طور ناکافی نوردهی شده (underexposed) و نه بیش از حد (overexposed). با تغییر دادن سرعت شاتر، ایزو یا دیافراگم، شاخص به سمت منفی (-) یا مثبت (+) روی خط حرکت می کند که در نتیجه عکس کمی بیش از حد روشن یا کمی بیش از حد تاریک خواهد شد.

دوربین از کدام بخش از صحنه نور را اندازه گیری می کند؟

اگرچه تا اینجا همه چیز خوب و عالی است، اما این تنها بخشی از داستان است، چون توضیح نمی دهد که نورسنج شما در واقع چطور عمل می کند. آیا به تمام نور ورودی نگاه می کند یا تنها بخشی از آن؟ در حین نورسنجی در کادر به کجا نگاه می کند؟ درک پاسخ به این سوالات، کلید باز کردن قدرت نورسنج دوربین شماست، و همه اینها به آنچه که تحت عنوان حالات یا مُدهای نورسنجی شناخته شده است، مربوط می شود.

حالات یا مُد های نورسنجی

اکثر دوربین های امروزی چند راه اساسی برای اندازه گیری نور ورودی دارند:

۱- نورسنجی ماتریسی (Matrix Metering) یا ارزیابی کننده (Evaluative Metering) – دوربین در کل صحنه به نور نگاه می کند و از آن میانگین می گیرد، (نیکون تاکید بیشتری بر ناحیه ای که لنز شما بر روی آن فوکوس می کند نیز دارد). نیکون این روش را نورسنجی ماتریسی، و کانن آن را نورسنجی ارزیابی کننده می نامد.

۲- نورسنجی با تمرکز بر میانه یا مرکز گرا (Center-Weighted Metering) – این حالت نورسنجی بیشترین اهمیت را، به طور معمول ۶۰ تا ۸۰ درصد، به نوری که در ناحیه ای دایره ای در میانه یا مرکز کادر تمرکز یافته می دهد. در برخی دوربین ها شما می توانید اندازه دایره را تنظیم نمایید.

۳- نورسنجی جزئی (Partial Metering) – این روش نور را تنها در بخش کوچکی از مرکز کادر اندازه گیری می کند (حدود ۸-۱۲% از کل صحنه). این یک مُد نورسنجی در کانن است، و نیکون چنین گزینه مشابهی ندارد.

۴- نورسنجی نقطه ای (Spot Metering) – نور را تنها در ناحیه کوچکی اطراف نقطه فوکوس خودکار مرکزی اندازه گیری می کند (حدود ۳-۱٫۵% از کادر) در برخی دوربین ها نقطه فوکوس فعال. نیکون و کانن هر دو این روش را نورسنجی نقطه ای می نامند.

حالات یا مُد های نورسنجی (metering modes) دوربین های کانن و نیکون. سایر تولیدکنندگان دوربین نام های متفاوتی برای این مُدها دارند.

تصویر زیر به شما کمک می کند تجسم بهتری از ناحیه ای که هر یک از مُد های نورسنجی پوشش می دهند داشته باشید:

کدام مُد نورسنجی بهتر است؟

بهترین مُد نورسنجی دوربین کدام است؟ مثل بسیاری از سوال های دیگر مطرح شده در عکاسی پاسخ «بستگی دارد» است. بهتر یا بد تری وجود ندارد و هر یک نقاط قوت و ضعف خود را دارند. انتخاب به شرایط نوری موجود و ترجیح عکاس بستگی دارد. عموما برای صحنه هایی که کنتراست یا تضاد نوری پایین یا نور یکنواختی دارد، به ویژه هنگامی که نخواهید به طور گزینشی بر اساس سوژه خوانش کنید، سیستم ماتریسی گزینه مناسبی است. صحنه هایی که تضاد نوری شدید تری دارند، به ویژه آن هایی که از نورسنجی گزینشی بهره خواهند برد، احتمالا بهتر است با مُد تمرکز بر میانه نورسنجی شوند. و نورسنجی نقطه ای برای صحنه های از پشت نورپردازی شده (مثل سیلوئت ها) و عکس هایی که فرصت بیشتری برای آزمایش کردن دارید جواب می دهد. در ادامه این مطلب لنزک حتی با مواردی رو به رو می شویم که هیچ یک از این مُد ها مناسب نیستند، و استفاده از یک نورسنج دستی توصیه می گردد.

لنزک: حالت پیش فرض نورسنجی ماتریسی (Matrix) در اکثر دوربین ها حالت نور سنجی دقیق و قابل اعتمادی است. اگرچه، زمانی که در نزدیکی یک منبع نور، در مقابل منبع نور و یا با پس زمینه تاریک عکس می گیرید، نتیجه نهایی ممکن است بیش از حد تاریک یا بیش از حد روشن باشد. برای داشتن کنترل کامل بر روی نور سنجی از حالت نورسنجی نقطه ای (Spot metering) استفاده کنید. استفاده از نورسنجی نقطه ای تلاش و دقت بیشتری می خواهد اما نتیجه آن هم خیلی بهتر از نور سنجی حالت ماتریسی است. بیشتر بخوانید.

نورسنجی بازتابشی (Reflective Metering) در مقابل نورسنجی تابشی (Incident Metering)

جنبه دیگر نورسنجی به نحوه کار نورسنجی TTL در مقابل یک نورسنج دستی مربوط می شود.

نورسنجی بازتابشی

اولی (نوع نورسنجی مورد استفاده در DSLR ها)، با اندازه گیری مقدار نوری که از میان لنز می آید، کار می کند. اما مشکل آن این است که نوری که اندازه گیری می شود در واقع اول از سوژه شما بازتاب می شود، مگر این که دوربین خود را مستقیما به سمت منبع نور گرفته باشید.

تمام رنگ هایی که ما در جهان اطراف خود می بینیم، رنگمایه و تن (میزان روشنایی) خود را با جذب هر رنگ نور جز آنچه که از آنها بازتاب می شود، به دست می آورند. همانطور که بسیاری از ما در مدرسه ابتدایی یاد گرفتیم، نور از طیفی از رنگ های قرمز، نارنجی، زرد، سبز، آبی، نیلی، و بنفش تشکیل شده است. برگ یک درخت سبز، هر رنگی از نور به جز سبز را جذب می کند. یک ماشین قرمز هر رنگ به جز قرمز را جذب می کند، و به همین ترتیب.

هنگامی که دوربین شما نور ورودی را اندازه گیری می کند، به مقدار نور بازتاب شده از سوژه شما نگاه می کند، نه مقدار نوری که در واقع به سوژه شما می تابد. این امر پیادمدهای بزرگی دارد و می تواند به طور چشمگیری بر نوردهی شما تاثیر بگذارد. در تصویر بالا، سوژه لباس هایی پوشیده است که اکثر رنگ های نور به جز آبی را جذب می کند، که به این معنی است هنوز هم مقدار زیادی نور بازتاب شده از او و فرستاده شده به دوربین وجود دارد. با این حال، اگر کودک لباس هایش را عوض کند، همه چیز تا حد زیادی تغییر می کند (در ادامه بهتر متوجه می شوید).

در تصویر بالا، با وجود این که مقدار نور رسیده به پسر تغییر نکرده است، اما دوربین صحنه را به طور بسیار متفاوت نورسنجی و ارزیابی خواهد کرد چراکه او در حال حاضر یک پیراهن و شلوار تیره پوشیده است. دوربین فکر می کند که به نوردهی بیشتری برای جبران آنچه که فکر می کند نور کمتر در صحنه است نیاز دارد، و در نتیجه کل عکس بیش از حد نوردهی (overexposed) می شود.

این هم یک مثال واقعی:

نیکون D7100، ۲۰۰mm، f/2.8، ۱/۸۰۰۰ ثانیه.

در عکس بالا، چنان نور زیادی از پیراهن سفید دختر منعکس می شد که دوربین من به سختی توانست صحنه را به درستی نورسنجی کند. بخش عمده ای از نور خورشید از پیراهن منعکس می شد و مستقیما به طرف دوربین من برمی گشت، بنابراین برای اطمینان از این که پیراهن به درستی نوردهی می شود، با استفاده از یک سرعت شاتر بسیار سریع و مقدار ایزوی کم به آن واکنش نشان داد. متاسفانه، در نتیجه آن بقیه صحنه ناکافی نوردهی (underexposed) شد.

نیکون D7100، ۲۰۰mm، f/2.8، ۱/۱۵۰۰ ثانیه.

چند ثانیه بعد دقیقا در همان نقطه (عکس فوق)، و تمام کاری که من انجام دادم این بود که یک پیراهن قهوه ای به او پوشاندم. بخش عمده نور خورشید توسط رنگ تیره لباس او جذب شد، و دوربین من با استفاده از یک سرعت شاتر آهسته تر، نوردهی بسیار روشن تری ایجاد کرد. نور چندان زیادی توسط سیستم نورسنجی TTL ثبت نشد، بنابراین دوربین فکر کرد که نور بیشتری برای یک نوردهی خوب مورد نیاز است.

نورسنجی تابشی

با توجه به آنچه که در مثال های بالا دیدیم اگر شما در حال عکاسی از یک مراسم عروسی باشید نورسنجی بازتابشی که دوربین های DSLR از آن استفاده می کنند چالش برانگیز خواهد بود؛ دامادها اغلب کت و شلوار تیره می پوشند در حالیکه عروس ها معمولا لباس های سفید خیره کننده به تن می کنند، که می تواند واقعا سیستم نورسنجی TTL دوربین شما را مختل کند. راه حل، استفاده از یک نورسنج دستی اکسترنال است، که در واقع مقدار نوری که بر روی سوژه می تابد را اندازه گیری می کند.

نورسنج دستی برای نورسنجی تابشی (نور در حال تابش بر روی سوژه).

در تصویر بالا می توانید ببینید که نورسنج نشان می دهد که شما به یک مقدار دیافراگم f/16، سرعت شاتر ۱/۱۲۵ ثانیه، و ایزو ۱۰۰ به منظور رسیدن به یک صحنه به درستی نوردهی شده نیاز دارید. این اعداد به احتمال زیاد متفاوت از آنچه که سیستم TTL دوربین اندازه گیری می کند خواهند بود، چون کمی نور همواره توسط سوژه جذب خواهد شد و به همین دلیل است که یک سیستم اکسترنال مانند این می تواند اینقدر مفید باشد.

مثال های بالا و پسربچه را به خاطر دارید؟ اگر عکاس یک نورسنج تابشی دستی داشت می توانست اینچنین نوسنجی کرده و نور را ارزیابی کند:

شما اغلب می بینید که عکاس های مراسم عروسی از یک نورسنج مانند این استفاده می کنند تا حین گرفتن عکس های رسمی خوانش دقیق تری از مقدار نوری که به جشن عروسی می تابد به دست آورند. این امر به ویژه در صورتی درست است که آنها در حال استفاده از یک سیستم فلاش یا اسپیدلایت خارجی باشند چون آنها باید بدانند که صحنه چقدر نور اضافی نیاز خواهد داشت یا تحمل خواهد کرد.

هنگام عکاسی از یک مراسم عروسی کاملا معمول است که عروس لباس سفید بپوشد، که مقدار زیادی نور را بازتاب می کند، و داماد کت و شلوار تیره بپوشد، که تقریبا تمام نور را جذب می کند. این امر می تواند یک سیستم نورسنجی TTL را کاملا دچار مشکل کند، و یک نورسنج اکسترنال راه حلی عالی برای این مشکل است.

نتیجه گیری

هدف کلی در اینجا درک نحوه عملکرد نورسنج در دوربین شماست. این به نوبه خود، به شما کمک خواهد کرد تا بدانید چطور باید تنظیمات نوردهی را تغییر دهید تا به عکسی که می خواهید برسید.

امیدوارم این مقاله در توضیح نحوه کار نورسنج، چگونگی منعکس شدن نور از سوژه های شما، و این که چرا دوربین شما نمی تواند یک صحنه خاص را دقیقا آنطور که شما انتظار دارید ببیند، مفید بوده باشد. در نهایت مهم است که به یاد داشته باشید هیچ راه صحیح مطلقی برای نورسنجی یک صحنه وجود ندارد. هر یک از مُدها و روش های نورسنجی تا زمانی که بدانید دارید از چه چیزی عکس می گیرید و به چه نوع نتایجی سعی دارید برسید، کارساز خواهند بود.

دانستن تفاوت بین انواع مُدهای نورسنجی مختلف، و درک این که نور زمانی که به دوربین شما برخورد می کند چگونه اندازه گیری می شود، می تواند به شما کمک کند تا به عکس هایی که می خواهید برسید. هیچ یک از این روش ها بهتر یا بدتر از دیگری نیستند، اما هر یک از آنها نقاط قوت و ضعف خود را دارند. هرچه بیشتر در مورد نحوه کار همه اینها بدانید، برای رسیدن به عکس های دقیقی که می خواهید بهتر مجهز خواهید بود.

نویسنده: سیمون رینگزموث (Simon Ringsmuth)