آموزش عکاسی: رسیدن به حداکثر عمق میدان بدون تفرق یا پراش نور

شما بیرون در حال عکاسی هستید و می خواهید کل صحنه مقابل خود را واضح و شارپ ثبت کنید – از آنچه که مستقیما در مقابل شماست گرفته تا پس زمینه دوردست. شما می دانید که به یک عمق میدان بسیار بزرگ نیاز دارید، و می دانید که برای به دست آوردن آن باید از دیافراگمی کوچک (بسته) استفاده نمایید که این می تواند منجر به پدیده ای به نام تفرق نور یا پَراش نور (diffraction) گردد. در این مقاله لنزک به شما آموزش می دهیم که پراش نور چیست؟ و چگونه می توانید از تفرق نور یا پراش نور جلوگیری کنید. بدین منظور نحوه یافتن شارپ ترین دیافراگم یا دیافراگم بهینه (sweet spot) لنز، فاصله ابرکانونی و تکنیک انباشت فوکوس برای رسیدن به حداکثر عمق میدان و شارپنس یا وضوح در عکس به شما آموزش داده می شود. مطالعه این آموزش را حتما به شما عزیزان توصیه می کنیم.

برای رسیدن به وضوح یا شارپنس از پیش زمینه تا پس زمینه عکس، شما کنترل دیافراگم دوربین را به دست می گیرید و آن را تا f/22 می بندید (یا f/32 اگر لنزتان اجازه بدهد). این کار عمق میدان شما را به حداکثر می رساند و باعث می شود تصویر شما از جلو تا عقب شارپ به نظر برسد.

درست است؟

پیش نیاز این آموزش عکاسی

لنزک: آشنایی با دیافراگم و ضریب اف (f/number) و اینکه ضریب اف های کوچک (مثل f/2.8) باز تر هستند و اجازه نور بیشتری را می دهند، و اینکه ضریب اف های بزرگ تر (مثل f/22) بسته تر هستند و اجازه ورود نور کم تری را می دهند، پیش نیاز این آموزش است. از این رو مقاله های آموزشی زیر در زمینه دیافراگم را به شما عزیزان توصیه می کنیم »

• ویدیو آموزش دیافراگم در عکاسی
• مفاهیم پایه در عکاسی
• آموزش یک روش ساده برای حفظ کردن مقیاس ضریب اف یا F-Stop

آنچه در این مقاله می آموزید:

• تعریف تفرق یا پراش نور (diffraction)
• نقطه مطلوب یا دیافراگم بهینه لنز (sweet spot) – شارپ ترین دیافراگم چیست
• محاسبه فاصله ابر کانونی (hyperfocal distance)
• انباشت فوکوس (focus stacking)

پراش نور یا تفرق نور چیست؟

پدیده ای در عکاسی به نام تفرق نور یا پراش نور (Diffraction) وجود دارد که بر تصاویر شما اثر منفی می گذارد، و زمانی به وجود می آید که از دیافراگم های کوچکتر استفاده می کنید. پراش نور چیست؟ بگذارید توضیح دهم.

همانطور که احتمالا می دانید، دیافراگم میزان گشایش دهانه لنز است که به نور اجازه می دهد وارد دوربین شود. زمانی که دیافراگم بزرگ (باز) است، نور آزادانه از میان دیافراگم به سنسور دیجیتال می رسد. اما هنگامی که دیافراگم خیلی کوچک (بسته) است، اشعه های نور از دیافراگم کوچک بر روی سنسور دیجیتال پخش می شوند. این «پخش شدن» می تواند باعث شود که اشعه های نور به پیکسل های رنگی مجاور برخورد کنند. در واقع، پخش شدن باعث می شود که نور به پیکسل های اشتباه برخورد کند و موجب تاری شود. این اثر در سنسورهای دیجیتالی که تراکم مگاپیکسل بیشتری دارند برجسته تر است، چون آنها پیکسل های کوچکتری دارند. شکل زیر نحوه کار این پدیده را نشان می دهد:

نتیجه اثر تفرق یا پراش نور در عکاسی شما چیست؟ در یک کلمه: نرمی.

یک عکس گرفته شده در f/22 به اندازه تصویری که با یک دیافراگم کمی باز تر گرفته شده است، شارپ نخواهد بود. این نمونه ای از جزئیات دو عکس است که یکسان هستند، تنها با این تفاوت که یکی از آنها در f/8 و دیگری در f/22 گرفته شده است.

احتمالا می توانید ببینید که جزئیات f/8 واضح تر یا شارپ تر از جزئیات f/22 است.

نمونه بالا بر روی یک دوربین فول فریم با یک لنز ۲۴-۱۰۵mm f/4 (لنز مورد علاقه من) با حداقل دیافراگم f/22 گرفته شده است. یک نمونه دیگر را در زیر می بینید، که این بار با یک لنز ۷۰-۲۰۰mm f/2.8 با حداقل دیافراگم f/32 گرفته شده است.

باز هم، جزئیات f/8 شارپ تر از عکسی است که با کوچکترین (بسته ترین) دیافراگم گرفته شده است.

با نگاه کردن به این نمونه ها، می توانید ببینید که تفرق یا پراش نور (diffraction) فقط یک نظریه نیست، بلکه بر روی عکس های شما اثر واقعی دارد.

استفاده از شارپ ترین دیافراگم

خب، پس حالا می دانید که پراش نور یک پدیده واقعی است، و باید از آن اجتناب کنید. کوچکترین دیافراگمی که باید استفاده کنید چیست؟ و بهترین تنظیمات دیافراگم چیست؟ متاسفانه، هیچ پاسخ قطعی برای این پرسش ها وجود ندارد. این به اندازه سنسور و لنز شما بستگی دارد.

برای این که ببینید این پدیده روی لنز و دوربین شما چگونه عمل می کند، یک تصویر دقیقا یکسان را با تنظیمات دیافراگم مختلف بگیرید (در هر مرحله آن را یک استاپ افزایش دهید). مطمئن شوید که از یک سه پایه استفاده کنید، تا تصاویر شما دقیقا یکسان شوند. علاوه بر این، مطمئن شوید که هر بار دیافراگم را تغییر می دهید، سرعت شاتر را نیز به همان میزان افزایش دهید (طولانی تر کنید)، تا نوردهی یکسان باقی بماند. بعد از این که عکس ها را گرفتید، آنها را به کامپیوتر منتقل کنید، بر روی هر یک از آنها زوم کرده، و آنها را با هم مقایسه کنید.

اگر نمی خواهید آزمایش کنید و فقط یک قاعده سریع برای جلوگیری از اثرات پراش نور می خواهید، از استفاده از دیافراگم های کوچکتر از f/11 یا f/16 بر روی یک دوربین فول فریم اجتناب کنید (اگر دوربین شما سنسور کوچکتری دارد، پراش نور حتی در دیافراگم های بزرگتر نیز به وجود می آید). اکثر متخصصان این محدوده را تقریبا حداکثر در نظر می گیرند. علاوه بر این، شارپ ترین دیافراگم برای اکثر افراد حدود f/5.6 – f/8، یا حدود ۲-۱ استاپ کوچکتر از تنظیمات دیافراگم کاملا باز است. در صورت امکان، به طور پیش فرض از یک دیافراگم در این محدوده استفاده کنید.

لنزک: شارپ ترین دیافراگم لنز شما، که به عنوان نقطه مطلوب (sweet spot) شناخته می شود، در فاصله دو یا سه f/stop از بازترین دیافراگم قرار دارد. بنابراین، شارپ ترین دیافراگم بر روی لنزی مثل ۳۵-۱۶ میلیمتر f/4 بین f/8 و f/11 قرار دارد. یک لنز سریعتر، مانند ۱۴-۲۴ میلیمتر f/2.8 دارای یک نقطه مطلوب بین f/5.6 و f/8 است.

به حداکثر رساندن عمق میدان با دیافراگم های بزرگتر

ممکن است برایتان سوال شود که چطور می توانید بدون استفاده از یک دیافراگم خیلی کوچک به یک عمق میدان بزرگ دست یابید. به یاد داشته باشید که همیشه لازم نیست از کوچکترین دیافراگمی که لنز شما ارائه می دهد استفاده کنید، تا عمق میدان کافی به دست آورید. اگر در فضای باز عکس می گیرید، که معمولا جایی است که یک دیافراگم کوچک و حداکثر عمق میدان را می خواهید، باید با مفهوم فاصله ابرکانونی (hyperfocal distance) آشنا شوید.

فاصله ابرکانونی، علیرغم نام پیچیده آن، فقط یک اندازه است که نشان می دهد شما چقدر نزدیک می توانید فوکوس کنید و همچنان پس زمینه تصویر خود را به میزان قابل قبولی شارپ نگه دارید. لزوما نیازی نیست از کوچکترین دیافراگم ممکن استفاده کنید، به خصوص زمانی که با زاویه باز (واید) عکس می گیرید. به عنوان مثال، اگر از یک دوربین فول فریم با یک لنز ۲۰mm استفاده می کنید، حتی استفاده از دیافراگم f/8 نیز همه چیز را از فاصله ۵٫۵ فوت (۱٫۵ متر) در مقابل شما تا بی نهایت، شارپ نگه خواهد داشت.

این نشان می دهد که همیشه لازم نیست از دیافراگمی مانند f/22 استفاده کنید. با فاصله ابرکانونی آشنا شوید (یا یک جدول فاصله ابرکانونی را دم دست خود نگه دارید / یا از یک اپلیکیشن مخصوص استفاده کنید) تا ببینید دیافراگم خود را چقدر می توانید بزرگ کنید، و در عین حال عمق میدان را به حداکثر برسانید.

انباشت فوکوس

با این حال، گاهی اوقات لازم است مطمئن شوید که همه چیز – از آنچه که درست در مقابل شماست تا بی نهایت – در فوکوس قرار دارد. برای انجام این کار، از تکنیکی به نام انباشت فوکوس (focus stacking) استفاده کنید.

برای انباشت فوکوس کاری که باید انجام دهید این است که چند عکس از یک چیز یکسان با شارپ ترین تنظیمات دیافراگم لنز خود بگیرید. باز هم، باید لنزهای خود را آزمایش کنید تا ببینید شارپ ترین تنظیمات برای هر لنز چیست، اما اگر نمی دانید معمولا در محدوده f/5.6 – f/8.0 است. لنز خود را بر روی فوکوس دستی تنظیم کنید، و نقطه فوکوس را بر روی نزدیک ترین قسمت تصویر (نزدیک ترین قسمتی که می خواهید در فوکوس شارپ باشد) قرار دهید. اولین عکس را بگیرید، سپس این روند را تکرار کنید. با هر عکس به تدریج نقطه فوکوس را دورتر و دورتر کنید، تا وقتی که در بی نهایت فوکوس کنید. معمولا ۵-۳ عکس کل محدوده صحنه را پوشش خواهد داد.

هنگامی که عکس ها را به کامپیوتر خود انتقال دادید، آنها را در فتوشاپ با هم ترکیب کنید تا با استفاده از شارپ ترین قسمت های هر تصویر، یک فایل ایجاد کنید. چند روش مختلف برای انجام این کار وجود دارد:

• خودکار: از عملکرد Photomerger برای بارگذاری عکس های خود در فتوشاپ استفاده کنید (File > Photomerger) و تصاویر را با هم ترکیب کنید، مطمئن شوید تیک «blend images together» را بزنید. فتوشاپ تصاویر را در یک فایل با هم ادغام کرده و (معمولا) از شارپ ترین قسمت های هر تصویر استفاده می کند.
• جزئی: همچنین می توانید تصاویر را به صورت لایه های جداگانه در یک فایل در فتوشاپ بارگذاری کنید، لایه های خود را هم تراز کنید (Edit > Auto-Align Layers)، و سپس فتوشاپ به طور خودکار لایه ها را با هم ترکیب می کند (Edit > Auto-Blend).
• به صورت دستی: در نهایت، می توانید این روند را به صورت دستی انجام دهید اگر می خواهید کنترل کامل بر آن داشته باشید. تصاویر را به صورت چند لایه در یک فایل بارگذاری کنید، لایه ها را هم تراز کنید. برای ترکیب عکس ها، یک ماسک لایه به لایه بالایی اضافه کنید (Layer > Layer Mask > Reveal All) و از یک قلم موی سیاه برای ماسک کردن همه چیز به جز شارپ ترین نقطه آن تصویر استفاده کنید. سپس آن لایه را ادغام کرده (Layer > Merge Down) و این روند را برای تمام لایه ها تکرار کنید. واضح است که این روش نسبت به دو گزینه اول در بالا وقت بیشتری می گیرد.

لنزک: مقاله «آموزش انباشت فوکوس در عکاسی منظره»، تکنیک انباشت فوکوس در عکاسی را به شما آموزش می دهد. همچنین می توانید با جستجوی Focus stacking در یوتیوب به ویدیو های آموزشی فراوانی دسترسی پیدا کنید.

در پایان این روند، لایه ها با هم ترکیب خواهند شد به طوری که شارپ ترین قسمت های هر یک از آنها نشان داده می شود. عکس بدون هیچ گونه اثری از پراش نور، از جلو تا عقب ۱۰۰% شارپ خواهد شد.

کاربرد در عکاسی شما

شما باید از تفرق یا پراش نور (diffraction) آگاه باشید، اما اجازه ندهید شما را از استفاده از دیافراگمی که نیاز دارید بترساند. به خصوص، هنوز هم جایی برای عکاسی با دیافراگم های بسیار کوچک وجود دارد. اثرات پراش نور – اگرچه واقعی هستند – چندان زیاد نیستند، و به یاد داشته باشید که نمونه های بالا اثرات پراش نور را به صورت بزرگنمایی شده نشان می دهند. اگر به تصاویر اصلی نگاه کنیم، آیا می توانید بگویید کدام یک از آنها با دیافراگم کوچکتر (بسته تر) گرفته شده است؟

آیا می توانید هیچ تفرق یا پراش نوری ای در اینجا ببینید؟ در ردیف بالا، تصویر سمت چپ در f/22 و تصویر سمت راست در f/8 گرفته شده است. در ردیف پایین، تصویر سمت چپ در f/8 و تصویر سمت راست در f/32 گرفته شده است.

آیا می توانید در تصاویر بالا پراش نور ببینید؟ من که نمی توانم.

نگرانی در مورد تفرق یا پراش نور را باید برای آن مواقعی نگه داشت که شما مطلقا حداکثر کیفیت تصویر را می خواهید، یا می دانید که می خواهید یک نسخه بزرگ از تصویر را نمایش دهید. در غیر این صورت، هنوز هم می توانید با دیافراگم های کوچک عکس بگیرید و به احتمال زیاد متوجه تفاوت آنها نخواهید شد. به عبارت دیگر، هنوز هم جایی برای f/22 در این دنیا وجود دارد.

با این حال، در آن مواقعی که این مسئله مهم است، از یک دیافراگم کمی بزرگتر استفاده کنید. نقطه مطلوب لنز یا دیافراگم بهینه (sweet spot) لنز خود را بشناسید و از آن تنظیمات استفاده کنید. با فاصله ابرکانونی یا هایپرفوکال آشنا شوید و ببینید آیا می تواند در دیافراگم های بزرگتر کل تصویر را شارپ نگه دارد. در صورتی که نتوانستید این کار را انجام دهید، از انباشت فوکوس استفاده کنید، این تکنیک شارپ ترین تصاویر ممکن را تضمین خواهد کرد.

نویسنده: جیم همل (Jim Hamel)