آموزش نورسنجی و حالات نورسنجی

هر دوربین DSLR مدرنی چیزی به اسم حالت نورسنجی (Metering mode) دارد که به سنجش نوردهی نیز معروف است. یاد گرفتن کار کرد این بخش دوربین به شما کمک می کند تا حتی در شرایط نوری غیر عادی، عکس های بهتری بگیرید چراکه با کمک آن به آسانی نوردهی (Exposure) را کنترل می کنید. در این مطلب نورسنجی را معرفی و کار کردن با آن را آموزش می دهیم. دیگر وقت آن رسیده با عکس های بیش از حد پر نور و یا کم نور خداحافظی کنید.

نورسنجی چیست؟

نورسنجی یعنی، بنا بر نوری که به سنسور دوربین می رسد، چه سرعت شاتری و چه اندازه دریچه دیافراگمی باید انتخاب شود. در قدیم که دوربین ها مجهز به نورسنج داخلی، که یک حسگر برای محاسبه شدت نور است، نبودند برای محاسبه نوردهی یا اکسپوژر بهینه از نورسنج های دستی استفاده می کردند. امروز، هر DSLR یک نورسنج داخلی دارد که به صورت خودکار نور منعکس شده را محاسبه و نوردهی بهینه را نشان می دهد. حالات رایج نورسنجی در دوربین ها دیجیتال امروزی به شرح زیر است:

۱- سنجش ماتریسی Matrix metering یا Evaluative Metering
2- سنجش با تمرکز روی میانه Center-weighted
3- سنجش نقطه ای Spot metering یا Partial Metering
تفاوت اسامی انگلیسی به دلیل نام گذاری های متفاوت در دوربین های Canon و Nikon است.

وقتی که در حالت دستی (Manual) عکاسی می کنید، می توانید کارکرد نورسنج را در عمل مشاهده کنید. اگر از داخل نمایب نگاه کنید، خط هایی درجه مانند را می بینید (مثل شکل زیر) که سمت چپ و راست یک صفر رسم شده اند. اگر دوربین را به سمت یک نقطه خیلی روشن بگیرید، خط ها به سمت «+» رفته که می گوید برای تنظیمات نوردهی کنونی، نور زیادی وجود دارد. و اگر دوربینتان را به سمت یک نقطه خیلی تاریک بگیرید خط ها سمت «-» که بیانگر نبود نور کافی است خواهند رفت. پس باید سرعت شاتر را کم یا زیاد کنید تا خط روی «۰» قرار بگیرد که بنا بر راهنمایی نورسنج به معنی تنظیمات نوردهی مناسب است.

نورسنجی ماتریسی

نورسنجی ماتریسی حالت سنجش پیش فرض بیشتر دوربین های DSLR است. این حالت کادر را به بخش های مختلف تقسیم می کند که بعدا میزان سفیدی و سیاهی آن ها جداگانه آنالیز می شود. یکی از فاکتور های مهم (علاوه بر رنگ، فاصله، سوژه ها، هایلایت ها و …) که روی نورسنجی ماتریسی تاثیر می گذارد، کجا قرار داشتن نقطه فوکوس دوربین (Focus point) است. بعد از آنالیز نواحی مختلف عکس، نورسنج به دنبال این می گردد که کجای کادر فوکوس کرده اید و به این ناحیه اهمیت بیشتری می دهد. هر سازنده دوربین در ارزیابی روش خود را دارد. مثلا Nikon برای محاسبه نوردهی یا اکسپوژر، اطلاعات عکس را با پایگاه داده ای شامل هزاران عکس مقایسه می کند.

شما می توانید برای بیشتر عکس هایتان از این حالت استفاده کنید چراکه کارش در تعیین اکسپوژر صحیح را خوب انجام می دهد.

نورسنجی با تمرکز روی میانه

استفاده از کل کادر برای محاسبه اکسپوژر همیشه مطلوب نیست. اگر بخواهید عکس یک آدم که پشتش خورشید قرار دارد را بگیرید چه؟ اینجاست که حالت تمرکز روی میانه به کمک شما می آید. این حالت نور میان کادر و دورش را ارزیابی می کند و با گوشه های کادر کاری ندارد. برخلاف حالت ماتریسی به نقطه فوکوسی که انتخاب می کنید نگاه نمی کند و فقط میانه عکس را ارزیابی می کند.

از این حالت وقتی که اولویت میانه کادر است استفاده کنید که برای پرتره های کلوزآپ و سوژه های بزرگی که در وسط کادر قرار دارند مناسب است. مثلا این حالت در عکس شخصی که خورشید پشت سرش قرار دارد صورت را به درستی نوردهی می کند اگر چه احتمالا ممکن است بقیه چیز ها زیادی نوردهی شوند.

نورسنجی نقطه ای

نورسنجی نقطه ای فقط نور در اطراف نقطه فوکوس را ارزیابی کرده و بقیه چیزها را نادیده می گیرد. یک ناحیه را ارزیابی و اکسپوژر را بر اساس همان یک ناحیه ارزیابی می کند. مثلا هنگامی که از پرندگان عکس می گیرید به دلیل اینکه ناحیه کوچکی از کادر را اشغال می کنند استفاده از این حالت پیشنهاد می شود چراکه می خواهیم پرندگان درست نوردهی شوند چه پس زمینه تاریک باشد چه روشن. پرنده هر کجای کادر که می خواهد باشد چون سنجش بر اساس نقطه فوکوس انجام می شود می توانیم یک اکسپوژر دقیق داشته باشیم. اگر سوژه فضای زیادی از کادر را نمی گیرد و یک پس زمینه روشن دارید احتمالا استفاده از حالات ماتریسی یا میانه باعث سیاه شدنش می شود.

یک مثال خوب دیگر برای حالت نورسنجی نقطه ای، عکس گرفتن از ماه است. چراکه ماه یک ناحیه کوچک از کادر را گرفته و آسمان اطراف آن سیاه است با استفاده از این حالت فقط نوری که از ماه می آید را ارزیابی می کنیم. بعضی از دوربین های DSLR مثل Canon 1D/1Ds قادر به انتخاب بیش از یک نقطه هستند که به عکاس انعطاف پذیری بیشتری می دهد.

چگونه حالت نورسنجی را تنظیم کنیم

متاسفانه این نه تنها از سازنده تا سازنده بلکه از مدل تا مدل متفاوت است. مثلا Nikon D5000 این در منوی تنظیمات (دکمه Info) انجام می شود در حالی که در D90 یک دکمه اختصاصی سمت چپ پایین دکمه شاتر تعبیه شده. در دوربین های حرفه ای مثل Nikon D300s، Nikon D700 و Nikon D3s دکمه های مجزا برای نورسنجی دوربین تعبیه شده است. در دوربین های Canon نیز این مدل تا مدل فرق می کند اما عموما با دکمه «Set» یا از منو قابل انتخاب است.